Emerytura dla rolnika. Tyle dostanie z KRUS po 40 latach płacenia składek

Emerytura za pracę na roli. Specyfika świadczenia rolniczego i niezbędne wymogi

System ubezpieczeń rolniczych różni się od ZUS konstrukcją samego świadczenia, które jest dwuczęściowe. Składa się ono z części składkowej oraz części uzupełniającej, co ma kluczowe znaczenie dla finalnej wysokości przelewu. Aby nabyć prawo do emerytury rolniczej, uregulowane ustawą z 1990 roku, należy spełnić łącznie dwa podstawowe warunki. 

Pierwszym z nich jest osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego, który wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Drugim, równie istotnym kryterium, jest udowodnienie minimalnego, 25-letniego stażu ubezpieczeniowego w KRUS. 

Niestety dla wielu osób, nawet po dekadach pracy, ostateczna kwota na koncie może okazać się niższa od oczekiwań, choć ostatnie lata przyniosły w przepisach kilka kluczowych, korzystnych zmian. Przykładem liberalizacji przepisów jest zniesienie jednej z najbardziej uciążliwych barier dla seniorów. 15 czerwca 2022 roku odstąpiono od wymogu zbycia lub wydzierżawienia gospodarstwa rolnego jako warunku koniecznego do otrzymania pełnego świadczenia. 

Wcześniej rolnicy, chcąc przejść na emeryturę, musieli w praktyce pozbywać się swojej ziemi. Obecnie możliwe jest pobieranie pełnej emerytury przy jednoczesnym dalszym prowadzeniu działalności rolniczej. Warto również wspomnieć, że do stażu wlicza się praca w gospodarstwie sprzed 1983 roku, choć w ograniczonym zakresie, gdzie każdy rok liczony jest jako 1 proc. wskaźnika wymiaru.

Ile wynosi emerytura podstawowa i świadczenie po 25 latach?

Kluczowym parametrem w wyliczeniach KRUS jest tak zwana emerytura podstawowa. Zgodnie z danymi obowiązującymi od 1 marca 2025 roku, po waloryzacji kwota ta wynosi 1691,02 zł brutto. To właśnie ta baza służy do obliczania poszczególnych składowych świadczenia. Część składkowa odzwierciedla lata faktycznego opłacania składek, natomiast część uzupełniająca ma charakter gwarancyjny i nie może być niższa niż 85 proc. emerytury podstawowej. 

Mechanizm ten ma na celu zapewnienie minimalnego poziomu bezpieczeństwa finansowego nawet osobom z krótszym stażem, choć rolnik z minimalnym 25-letnim stażem otrzymuje świadczenie podnoszone urzędowo do minimalnej kwoty 1878,91 zł brutto.

Dla rolnika, który przepracował dokładnie wymagane minimum, czyli 25 lat, wyliczenia wyglądają następująco. Część składkowa dla takiego stażu wynosi 25 proc. emerytury podstawowej, a część uzupełniająca 92,5 proc. (mechanizm zakłada spadek o 0,5 proc. za każdy rok powyżej 20 lat). Suma obu tych części daje wskaźnik 1,18 emerytury podstawowej. W praktyce oznacza to, że po 25 latach opłacania składek emerytura z KRUS wynosi 1995,40 zł brutto. Wartość ta uwzględnia wzrost świadczenia o ponad 100 złotych w porównaniu do kwot sprzed waloryzacji, co jest efektem corocznych korekt mających na celu utrzymanie siły nabywczej seniorów.

40 lat pracy w polu. Na jaką kwotę mogą liczyć rolnicy przechodzący na emeryturę?

Wydawać by się mogło, że znacznie dłuższy staż pracy przełoży się na drastycznie wyższą emeryturę, jednak specyfika systemu KRUS spłaszcza te różnice. W przypadku 40 lat pracy rolniczej, obejmującej tysiące dni ciężkiego wysiłku, emerytura brutto wynosi około 2113,78 zł. Na tę kwotę składa się część składkowa w wysokości około 676,40 zł (40 proc. bazy) oraz część uzupełniająca wynosząca 1437,37 zł. Należy zauważyć, że przy tak długim stażu część uzupełniająca ulega obniżeniu o 10 proc. w stosunku do wartości wyjściowej.

Po potrąceniu składki zdrowotnej i zaliczki na podatek dochodowy, realna kwota, która trafia do kieszeni 40-letniego stażem rolnika, to około 2069 zł netto. Analiza stawek pokazuje, że system nie premiuje proporcjonalnie długoletniej pracy. Różnica między świadczeniem po 25 latach a tym po 40 latach jest stosunkowo niewielka i wynosi nieco ponad 100 złotych brutto. Każdy dodatkowy rok pracy dodaje do emerytury zaledwie od 0,5 proc. do 1 proc. emerytury podstawowej. Nawet najwyższe świadczenia, osiągane przy bardzo długim stażu, rzadko przekraczają pułapy, które można by uznać za wysokie, choć w skrajnych przypadkach mogą sięgać ponad 4500 zł brutto.

Co z osobami o krótszym stażu ubezpieczeniowym?

Przepisy KRUS są bezwzględne dla osób, które nie wypracowały wymaganego stażu. Minimalny okres ubezpieczenia wynosi 25 lat, a jego niespełnienie zamyka drogę do uzyskania emerytury rolniczej. Osoba, która przepracowała w rolnictwie 10 lat, nie otrzyma z tego tytułu żadnego świadczenia emerytalnego, gdyż okres ten jest uznawany za niewystarczający. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku 15 czy 20 lat pracy w gospodarstwie – sam staż w KRUS nie daje wtedy prawa do rolniczej emerytury, nawet po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Lata te jednak nie muszą przepaść całkowicie, jeśli rolnik posiadał inne okresy ubezpieczenia. W sytuacji, gdy staż rolniczy jest zbyt krótki (np. 15 lub 20 lat), ubezpieczony powinien złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Lata pracy w KRUS można wtedy doliczyć do stażu ubezpieczeniowego w ZUS, co pozwoli zwiększyć wysokość standardowej emerytury pracowniczej wypłacanej z systemu powszechnego. Okresy składkowe w KRUS mogą zostać uwzględnione przy ustalaniu prawa do ewentualnej minimalnej emerytury pracowniczej, co stanowi swoiste zabezpieczenie dla osób, które łączyły pracę na roli z zatrudnieniem na etacie.