Stonka atakuje plantacje ziemniaka. Metody walki ze szkodnikiem

Szybsza wegetacja roślin i przyspieszone problemy ze stonką

Tegoroczny sezon wegetacji roślin rolniczych jest przyspieszony o około 2-3 tygodnie. Również ziemniak dzięki sprzyjającej, ciepłej pogodzie osiąga rozmiary większe niż chociażby w roku 2023 na koniec maja. Ciepła pogoda i nagrzewanie się ziemi przyspieszyły wylęganie larw stonki. 

Ledwo wychodzą na wierzch ziemniaki a już je stonka zjada… pierwszy raz widzę tak dużą inwazję stonki i tak wcześnie na pierwszych młodych listkach - piszę na swoim koncie instagramowym znana plantatorka ziemniaka, działaczka rolnicza Agnieszka Tołłoczko-Wróbel.

Doświadczeni rolnicy potwierdzają, że wysyp stonki jest bardzo duży i z każdym rokiem trudniej ją zwalczyć opryskami, zupełnie jakby się na nie uodparniała. 

ALERTY pogodowe 1 i 2 stopnia. Przez Polskę przejdą nawałnice Czytaj dalej

Cykl życia stonki ziemniaczanej

Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineta) jest szkodnikiem należącym do rodziny stonkowatych. Upodobała sobie rośliny z rodziny psiankowatych, przede wszystkim ziemniaki, ale także pomidory, paprykę, bakłażana, chwasty z rodziny psiankowatych, jak psianka czarna. 

W formie chrząszcza stonka jest owadem wielkości około 1 cm o charakterystycznym żółtym ubarwieniu z 10 czarnymi, podłużnymi pasami na pokrywach. Chrząszcz zimuje w glebie na głębokości 10-20 cm i wychodzi na powierzchnię, gdy temperatura gleby osiągnie około 14°C. Po znalezieniu plantacji ziemniaka (bądź samonasadzeń) stonka żeruje, następnie na spodniej powierzchni liści składa 600-700 jak w kilku gniazdach. Po 10-19 dniach z jaj wylęgają się larwy pierwszego stadia, które żerują gromadnie na wierzchołkowych częściach ziemniaka. Rozwijają się przez następne 11-30 dni przechodząc przez 3 fazy linienia. Największe z larw schodzą do gleby i na głębokości 2-5 cm przepoczwarczają się przez 3 tygodnie do stadium chrząszcza letniego pokolenia. Ta faza rozwojowa atakuje plantację ziemniaka z większą żarłocznością niż poprzednie stadia. Część z samic tego stadia składa jaja, dając początek kolejnej partii inwazji. Pozostałe schodzą do gleby na zimowanie. 

Źródło: “Ziemniak. Identyfikacja agrofagów oraz niedoborów pokarmowych.” Katarzyna Rębarz

Zwalczanie stonki ziemniaczanej

Pierwsza faza rozwojowa w postaci jaj ma kolor żółty, pomarańczowy i mieści się na spodniej części liści ziemniaczanych. Larwy mają kolor początkowo czerwony, z czasem stają się pomarańczowe z dwoma rzędami czarnych kropek. 

Za próg szkodliwości uważa się 15 larw na jednej roślinie, 1-2 chrząszcze zimujące na 25 roślin w rzędzie, bądź 10 gniazd jaj na 10 roślinach. Przekroczenie tego progu wskazuje na konieczność zwalczania chrząszczy i larw, gdyż ich żarłoczność powoduje zmniejszenie powierzchni liści odpowiedzialnych za fotosyntezę, a docelowo zmniejsza plon z plantacji ziemniaka nawet do 60% przy masowej inwazji. 

Preparaty do zwalczania stonki ziemniaczanej dzielimy na preparaty systemiczne, kontaktowe, wgłębne i ekologiczne. Największą skuteczność mają środki o działaniu wgłębnym, opierające się o chlorantraniliprol (Coragen) oraz cyjanotraniliprol (Benevia). 

Wysokie temperatury oraz uodparnianie się stonki sprawiają, że środki systemiczne oraz kontaktowe straciły swoją przydatność na plantacjach. Systemiczne środki na stonkę opierają się o acetamipryd (neonikotynoid), w tym również w mieszance z deltametryną (pyretroid). Substancje te znajdziemy w preparatach Mospilan, Los Ovados, D-ACT.

Kontaktowe środki do zwalczania stonki to deltametryna (Decis, Cyperkill) oraz Delta-cyhalortyna (Karate Zeon). Stosowanie środków systemicznych oraz kontaktowych wymaga dokładnego zapoznania się z zaleceniami producenta.

Ekologiczne środki ochrony roślin o działaniu zwalczającym stonkę mają w składzie sponozyn A i D (Spintor, Max Spin), pyretryny + olej rzepakowy (Spruzit) oraz azarydachtynę A (wyciąg z nasion miodli indyjskiej - neem).