Katastrofalny rok w polskim rolnictwie. Rolnicy walczą o przetrwanie

Zapaść na rynkach rolnych

Rok 2025 okazał się być wyjątkowo trudny dla polskich rolników. Jak alarmuje Jarosław Kalinowski, były wicepremier i minister rolnictwa, “ten rok dla rolników był katastrofalny”. Sytuacja jest szczególnie dramatyczna na rynku zbóż, gdzie ceny powróciły do poziomu sprzed 30 lat, podczas gdy koszty produkcji poszły drastycznie w górę.

Kryzys nie ominął również innych działów rolnictwa. Na rynku ziemniaków ceny skupu spadły do zaledwie 0,20-0,25 zł/kg, co stanowi czterokrotny spadek w porównaniu z rokiem poprzednim. Podobnie tragiczną sytuację obserwujemy w produkcji warzyw - papryka przemysłowa osiąga ceny zaledwie 0,60-0,80 zł/kg, przy jednoczesnych cenach detalicznych na poziomie 10-12 zł/kg. Niektórzy producenci zbóż zmuszeni są sprzedawać pszenicę paszową po zaledwie 660 zł za tonę, co nie pokrywa nawet kosztów produkcji.

Nierównowaga w łańcuchu dostaw

Kluczowym problemem jest struktura rynku, w której polscy rolnicy są "skazani na dwóch albo trzech pośredników", tracąc nawet 30% potencjalnych dochodów na starcie. W przeciwieństwie do zachodnich konkurentów, którzy często są operatorami rynku, polscy producenci nie mają udziału w handlu i przetwórstwie.

Presja importowa i globalna podaż

Na polski rynek trafia tani import z Niemiec, Holandii, Hiszpanii czy Maroka, co dodatkowo pogarsza sytuację lokalnych producentów. Globalna podaż zbóż pozostaje wysoka, a ceny na giełdach europejskich wykazują tendencje spadkowe.

Rosnące koszty produkcji

Chociaż ceny płodów rolnych spadają, koszty produkcji nie maleją. Bank Światowy prognozuje wzrost cen nawozów o około 21% w 2025 roku, co dodatkowo pogarsza opłacalność produkcji.

Strukturalne słabości polskiego rolnictwa

Brak współpracy i organizacji
W Polsce dramatycznie spada liczba grup producentów rolnych - z 1578 w 2015 roku do zaledwie 743 na koniec 2024 roku. Tymczasem to właśnie takie organizacje dają rolnikom realne korzyści w postaci zwiększonej siły negocjacyjnej, możliwości wspólnych zakupów i ułatwionego dostępu do dotacji unijnych.

Niedoinwestowanie infrastruktury
Brak chłodni, magazynów i zaplecza sortująco-pakującego sprawia, że wielu producentów jest zmuszonych sprzedawać plony tuż po zbiorach, w najgorszym momencie cenowym. Mimo to, dane GUS za pierwszy kwartał 2025 roku wskazują na wzrost inwestycji w budownictwo magazynowe i gospodarstw rolnych.

Szanse na poprawę sytuacji

Rozwój alternatywnych modeli sprzedaży
Wielkopolska Izba Rolnicza podkreśla, że ratunkiem nie są kolejne dopłaty, ale rozwój krajowego rynku i skrócenie łańcucha dostaw . Rolnicy coraz częściej sięgają po nowe formy sprzedaży bezpośredniej, jak rolnicze e-sklepy, sprzedaż z gospodarstwa czy samoobsługowe targowiska.

Energetyka rozproszona szansą dla wsi
Jarosław Kalinowski widzi przyszłość rolnictwa w rozwoju energetyki na terenach wiejskich. "Powinien być specjalny program adresowany do średnich i dużych gospodarstw, żeby wyłączyć tysiące hektarów z produkcji zboża i produkować energię" - mówi były minister. Szczególny potencjał dostrzega w biogazowniach, zwłaszcza dla gospodarstw z produkcją zwierzęcą.

Wymagane działania systemowe
Kluczowe dla poprawy sytuacji jest pilne uchwalenie ustawy o aktywnym rolniku, nad którą prace wciąż się przeciągają. Konieczna jest także większa przejrzystość łańcucha dostaw i kontrola poziomu marż handlowych.

Choć rolnicy nie popadają w panikę, oczekują od państwa konkretnych działań . Huśtawki cenowe nie są w rolnictwie czymś nowym, ale obecna sytuacja jest wyjątkowo trudna. Bez systemowych zmian i zwiększenia udziału rolników w handlu i przetwórstwie, polskie rolnictwo może mieć poważne problemy w konkurencji z zagranicznymi producentami.

Obecny kryzys stanowi sygnał ostrzegawczy dla całego sektora, pokazując, że brak inwestycji w rynek i organizację producentów prowadzi do utraty konkurencyjności. Dopóki polscy rolnicy będą działać w rozproszeniu, zależni od pośredników i niepewnych cen skupu, sytuacja może pozostawać trudna.