Nowe wieści w sprawie Zielonego Ładu. Trybunał Konstytucyjny podjął decyzję

Zielony Ład podzielił Polaków

Zielony Ład to szeroko zakrojona strategia Unii Europejskiej, której celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Zakłada ona gruntowną transformację europejskiej gospodarki — w tym rolnictwa, transportu, energetyki i przemysłu — w kierunku zrównoważonego rozwoju, mniejszego zużycia zasobów naturalnych i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.

W kontekście rolnictwa, Zielony Ład został uszczegółowiony w strategii "Od pola do stołu” oraz w strategii na rzecz bioróżnorodności. Wprowadzał m.in. następujące cele i przepisy:

• zmniejszenie zużycia pestycydów o 50 proc. do 2030 roku,
• redukcję stosowania nawozów sztucznych o 20 proc.,
• wzrost udziału rolnictwa ekologicznego — do co najmniej 25 proc. powierzchni upraw w UE,
• ograniczenie emisji gazów cieplarnianych z sektora rolnego,
• lepszą ochronę gleby, wód i bioróżnorodności, m.in. poprzez zakaz orki na niektórych terenach i obowiązek pozostawiania części areału jako nieproduktywnego (np. pod łąki, miedze, żywopłoty).

Choć cele Zielonego Ładu były szczytne i miały przeciwdziałać kryzysowi klimatycznemu, w praktyce wywołały ogromne napięcia, zwłaszcza wśród rolników — w tym polskich. Przyczyny niezadowolenia były złożone. Przede wszystkim nowe wymagania oznaczały dla rolników dodatkowe koszty, np. związane z ograniczeniem użycia tańszych nawozów i pestycydów, koniecznością zakupu nowych maszyn rolniczych czy przekształcaniem gospodarstw w ekologiczne. 

Oprócz tego ograniczenie intensyfikacji produkcji mogło prowadzić do spadku plonów i niższych dochodów, zwłaszcza przy braku odpowiedniego wsparcia finansowego z UE. Mówiono również o braku konkurencyjności wobec importu, a także zbyt szybkim tempie zmian.

Teraz nad kwestią Zielonego Ładu pochylił się Trybunał Konstytucyjny. Wiadomo, jaką podjął decyzję.

Surowe kary za zbieranie jagód. W tym przypadku dostaniesz mandat Czytaj dalej Do 16 czerwca i ani dnia dłużej. Rolnicy nie mogą przegapić tego terminu Czytaj dalej

Zielony Ład do zmiany - Unia będzie pracowała nad przepisami

Zielony Ład stał się jednym z głównych tematów protestów rolniczych w 2023 i 2024 roku w Polsce i innych krajach UE. Rolnicy wychodzili na ulice, blokowali drogi i granice, domagając się zmian lub nawet całkowitego wycofania się z niektórych zapisów Zielonego Ładu.

Pod naciskiem protestów Komisja Europejska w 2024 roku częściowo wycofała się z niektórych elementów pakietu. Podczas protestów rolnicy walczyli przede wszystkim o:

• wycofanie lub zawieszenie najbardziej restrykcyjnych zapisów Zielonego Ładu, które zmuszały ich do ograniczenia produkcji rolnej,
• równe traktowanie w konkurencji z producentami spoza UE, np. z Ukrainy czy Ameryki Południowej,
• zwiększenie wsparcia finansowego, szczególnie dla małych i średnich gospodarstw,
• zatrzymanie importu taniej żywności spoza UE, która wypierała lokalną produkcję.

W odpowiedzi na protesty Komisja Europejska wycofała się z obowiązku ugorowania 4 proc. gruntów ornych, czyli pozostawienia ich bez produkcji rolnej w celu wspierania bioróżnorodności. Złagodzono również wymogi dotyczące stosowania pestycydów, wycofując projekt przepisów, który zakładał ich redukcję o 50 proc. do 2030 roku oraz przyspieszono i rozszerzono pomoc finansową dla rolników, zwłaszcza w kontekście kryzysu cen nawozów, energii oraz skutków wojny w Ukrainie. Zwiększono także kontrolę importu produktów rolnych spoza UE, m.in. przez zapowiedź rewizji umów handlowych.

Choć część najbardziej kontrowersyjnych zapisów została porzucona lub zawieszona, Zielony Ład nie został całkowicie odrzucony. Komisja Europejska dąży obecnie do zbalansowania ochrony środowiska z bezpieczeństwem żywnościowym i interesami rolników. W pakiecie pozostaje więc cel osiągnięcia neutralności klimatycznej w UE oraz wsparcie dla rolnictwa ekologicznego, zaplanowano także inwestycje w nowoczesne technologie rolnicze.

Tymczasem Trybunał Konstytucyjny podjął decyzję w sprawie Zielonego Ładu. Orzeczenie stawia sprawę jasno.

Zobacz: Rolniku, przed Tobą ważna opłata. KRUS przypomina, kluczowy termin już w lipcu

Trybunał Konstytucyjny zadecydował ws. Zielonego Ładu

Trybunał Konstytucyjny uznał, że Unia Europejska przekroczyła swoje uprawnienia w zakresie polityki klimatycznej i energetycznej, naruszając tym samym polską Konstytucję. Orzeczenie dotyczyło systemu handlu emisjami CO2 (EU ETS), ustanowionego unijną dyrektywą z 2003 roku, którego celem jest ograniczanie emisji gazów cieplarnianych i przeciwdziałanie kryzysowi klimatycznemu.

Sprawa trafiła do Trybunału za sprawą grupy posłów Prawa i Sprawiedliwości, reprezentowanej przez Sebastiana Kaletę. We wniosku złożonym do TK posłowie zakwestionowali zgodność z Konstytucją RP niektórych przepisów Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w połączeniu z zapisami dyrektywy 2003/87/WE. Argumentowali, że choć Polska jest członkiem UE i przestrzega jej prawa, to nadal powinna zachować suwerenność w kluczowych obszarach, takich jak energia i ochrona środowiska.

W opinii Trybunału Konstytucyjnego, UE w ostatnich latach zaczęła zbyt szeroko interpretować swoje kompetencje. Szczególne zastrzeżenia sędziów wzbudziło stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), według którego część decyzji energetyczno-klimatycznych może zapadać większością głosów. Polska strona uznała to za nieuprawnione obejście zasady jednomyślności, która ich zdaniem powinna obowiązywać w sprawach o fundamentalnym znaczeniu — takich jak wybór źródeł energii przez państwa członkowskie.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że takie działanie TSUE nie tylko osłabia wpływ Polski na kształt unijnej polityki energetycznej, ale też narusza zasady wynikające z polskiej Konstytucji. Uznał decyzje TSUE za arbitralne i pozbawione podstawy prawnej, podkreślając, że UE nie ma prawa samodzielnie rozszerzać swoich kompetencji poza to, co zapisano w traktatach.

W uzasadnieniu wyroku sędziowie przypomnieli, że członkostwo w Unii Europejskiej nie może oznaczać rezygnacji z konstytucyjnej suwerenności. Ich zdaniem Polska ma pełne prawo do decydowania o tym, jak będzie wyglądać krajowa polityka energetyczna — czyli o tym, z jakich źródeł energii produkowany jest prąd i ciepło.

Wniosek posłów został rozpoznany podczas trzech posiedzeń: 20 i 27 maja oraz 10 czerwca 2025 roku w sprawie o sygnaturze K 10/24.