Umowa UE z Ukrainą wchodzi w życie. Ministerstwo Rolnictwa "przyklepało" embargo?

Wpływ ukraińskiego importu na polskie rolnictwo

Polski rynek rolny w ostatnich latach zmagał się z bezprecedensowym napływem towarów z Ukrainy, co było bezpośrednią konsekwencją otwarcia unijnych granic handlowych w ramach wsparcia dla Kijowa. Choć pierwotnym celem było ułatwienie transportu ukraińskiego zboża dalej na światowe rynki, duża jego część, wbrew zamierzeniom, pozostała w krajach przygranicznych. 

W efekcie doszło do znaczącego załamania cen skupu, które uderzyło w polskich producentów zbóż, kukurydzy czy rzepaku. W sytuacji, gdy polscy rolnicy muszą sprostać rygorystycznym unijnym normom jakościowym i środowiskowym, tańszy, masowy import z Ukrainy, niespełniający tych samych wymogów, stał się dla nich śmiertelnym zagrożeniem.

Zakaz przywozu, wprowadzony jednostronnie przez Polskę, miał być tarczą ochronną dla lokalnych gospodarstw. W świetle nowej umowy handlowej Unii Europejskiej z Ukrainą, która co do zasady ma dalej ułatwiać przepływ towarów, stanowisko polskiego Ministerstwa Rolnictwa jest jasnym sygnałem, że Warszawa zamierza aktywnie monitorować i regulować ten przepływ. Resort potwierdza, że zakaz wjazdu do Polski dotyczy obecnie „niektórych produktów”, zaś sytuacja w przepływie towarów będzie poddawana bieżącej analizie. 

W środę weszła w życie nowa umowa handlowa UE z Ukrainą, której celem jest ułatwienie ukraińskiego eksportu na rynki UE przy zachowaniu tzw. mechanizmu bezpieczeństwa — co to oznacza dla polskich rolników?

Umowa między Unią Europejską a Ukrainą

Unia Europejska, kontynuując swoją politykę wsparcia dla Ukrainy, zawarła nową umowę handlową. Głównym jej celem jest dalsze tymczasowe zniesienie ceł i kontyngentów importowych na ukraińskie produkty rolne, co ma pomóc gospodarce Kijowa. Decyzja ta, choć politycznie uzasadniona, wywołała obawy w krajach członkowskich sąsiadujących z Ukrainą, w tym w Polsce.

Właśnie dlatego wprowadzono pewne mechanizmy ochronne, z możliwością zastosowania tzw. hamulca bezpieczeństwa. Oznacza to, że Komisja Europejska może nałożyć cła w przypadku, gdy import określonego produktu z Ukrainy osiągnie poziom zagrażający rynkowi w Unii, lub też w przypadku zakłócenia równowagi na rynku danego kraju członkowskiego.

Warto jednak pamiętać, że Polska już wcześniej, w kwietniu ubiegłego roku, jednostronnie podjęła decyzję o zakazie wwozu pszenicy, kukurydzy, rzepaku i słonecznika z Ukrainy, a także innych produktów rolnych. Choć początkowo było to działanie kontrowersyjne z punktu widzenia prawa unijnego, stało się faktem, podyktowanym koniecznością ochrony interesów ekonomicznych polskich rolników.

Stanowisko Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi potwierdza utrzymanie tego zakazu, co stawia Polskę w pozycji negocjacyjnej z Brukselą. Pokazuje to również, że polski rząd jest gotów bronić swoich interesów, nawet kosztem napięć na linii Warszawa–Bruksela i Warszawa–Kijów. 

To, że wchodzi nowa umowa między UE a UA nie oznacza, że z automatu zostanie zniesiony zakaz przywozu do Polski, niektórych produktów. Nadal obowiązuje zakaz importu do PL wybranych produktów z UA, głównie zbóż, ale też słonecznika, śruty rzepakowej, otrębów, makuch - odpowiedziało Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapytane przez Interię Biznes o możliwe zniesienie embarga na ukraińskie zboże.

Wiadomo także, co dalej z embargiem na ukraińskie zboże.

Resort rolnictwa potwierdza - embargo na ukraińskie zboże zostaje

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w swoim komunikacie podkreśliło, że będzie „na bieżąco analizować sytuację w przepływie towarów” po wejściu w życie nowej umowy handlowej Unii Europejskiej z Ukrainą. Ta deklaracja oznacza, że rząd będzie śledził dane dotyczące wolumenu i cen importowanych produktów, aby w porę zareagować na ewentualne zagrożenia dla polskiego rynku.

Warto zauważyć, że nowa umowa nie uwzględnia wszystkich postulowanych przez Polskę zapisów, które miały minimalizować potencjalny, negatywny wpływ importu ukraińskich towarów na polskie rolnictwo - zwraca uwagę resort rolnictwa.

Należy jednak podkreślić, że w umowie zrealizowane zostało kilka postulatów, o które walczyła Polska, m.in. utrzymanie systemu cen wejścia w imporcie z Ukrainy warzyw i owoców, co oznacza ochronę przed importem po zbyt niskich cenach, czy uzależnienie przyznania Ukrainie dodatkowych koncesji od dostosowania ukraińskiego prawa — w ciągu trzech lat — do unijnych przepisów dotyczących pozostałości pestycydów i dobrostanu zwierząt.

Polskie władze będą analizować przepływy towarowe między Polską i Ukrainą, ale zakaz przywozu zboża wciąż będzie obowiązywał. Jako pierwsze poinformowało o tym RMF FM, cytując anonimowego informatora „z kręgów rządowych”, który ocenił, że polscy rolnicy odczuwają "zbyt wielką traumę, żeby znieść embargo".

W latach 2022-2023 polski rynek został zalany przez ukraińskie zboże, co doprowadziło do masowych rolniczych protestów i ostatecznie do zakazu sprowadzania zboża z Ukrainy. Zakaz sprowadzania niektórych produktów z Ukrainy zastosowała nie tylko Polska, ale również kilka innych krajów UE. Obecna umowa handlowa z Ukrainą została wprowadzona przy wyraźnym sprzeciwie Słowacji i Węgier.