Prezydent podpisał ważną ustawę. Chodzi o nawet 2 mld złotych odszkodowania
Zmiana, na którą czekano od lat, wreszcie stała się faktem. Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych. Nowe przepisy otwierają drogę do ubiegania się o odszkodowania za decyzje administracyjne, które w przeszłości mogły wyrządzić szkody właścicielom udziałów we wspólnotach.
Dziedzictwo XIX wieku pod ochroną nowego prawa
Wspólnoty gruntowe to specyficzna forma własności, której korzenie sięgają XIX wieku, kiedy to po likwidacji pańszczyzny, głównie na terenach byłych zaborów rosyjskiego i austriackiego, utworzono grunty wspólne dla mieszkańców wsi. Dziś wciąż istnieje w Polsce ponad 6,5 tysiąca takich wspólnot, obejmujących ponad 82 tys. hektarów - głównie lasów i gruntów rolnych.
Dotychczasowe przepisy z 1963 roku uniemożliwiały dochodzenie roszczeń wobec państwa w przypadku wydania przez administrację decyzji, które po latach okazywały się wadliwe. Po pięciu latach od ich uprawomocnienia nawet stwierdzenie naruszenia prawa nie dawało podstaw do wznowienia sprawy ani do uzyskania rekompensaty.
1,5 miliarda złotych do wypłaty?
Nowelizacja zmienia ten stan rzeczy. W przypadku błędnych decyzji administracyjnych dotyczących m.in. ustalenia, które nieruchomości wchodzą w skład wspólnoty lub kto ma prawo do udziałów - wspólnota będzie mogła domagać się odszkodowania z budżetu państwa.
Jak zaznaczył wiceminister rolnictwa Jacek Czerniak, odszkodowanie nie będzie przyznawane automatycznie - konieczne będzie udowodnienie szkody przed sądem. Mimo to skala potencjalnych roszczeń może być ogromna. Według szacunków, wypłaty rozłożone na lata mogą sięgnąć nawet 1,5-2 miliardów złotych.
Potencjalne konsekwencje dla samorządów i budżetu państwa
Nowe przepisy mogą oznaczać spore wyzwania dla organów administracyjnych oraz dla budżetu. Dotyczą one nie tylko rolników, ale również gmin i lokalnych wspólnot, które przez lata mogły paść ofiarą błędów urzędniczych. Na terenach wspólnot znajduje się około 2,5 tys. budynków - z czego aż 14 proc. to domy mieszkalne - co dodatkowo komplikuje sprawy własnościowe i może skutkować licznymi pozwami.
Zmiana ustawowa wchodzi w życie w momencie, gdy coraz więcej mieszkańców wsi stara się uporządkować sprawy gruntowe. Dzięki nowelizacji zyskają oni realne narzędzie prawne do walki o swoje prawa. Czy jednak system sądowniczy i państwowe finanse są gotowe na nadchodzącą falę roszczeń?
