Olej

Olej – co to jest? Podstawowe informacje

Olej to innymi słowy tłuszcz roślinny, uzyskiwany najczęściej w wyniku tłoczenia nasion, orzechów lub owoców. W odróżnieniu od smalcu czy masła, jest cieczą w temperaturze pokojowej, a jego zastosowanie obejmuje nie tylko kuchnię, ale też przemysł kosmetyczny, farmaceutyczny i techniczny. Choć najczęściej kojarzy się nam z patelnią, warto pamiętać, że różne rodzaje olejów pełnią zupełnie różne funkcje – i nie każdy olej nadaje się do wszystkiego.

Pod względem chemicznym oleje to przede wszystkim mieszaniny kwasów tłuszczowych – nasyconych i nienasyconych – których proporcje decydują o właściwościach danego produktu. To właśnie od tego zależy, czy dany olej nadaje się do smażenia, czy raczej powinien być spożywany na zimno. W praktyce jednak konsumenci rzadko zaglądają do składu – liczy się etykieta, cena i ewentualnie to, co poleca ktoś w internecie.

Jakie rodzaje oleju wyróżniamy?

Wśród najpopularniejszych olejów spożywczych znajdziemy olej rzepakowy, słonecznikowy, oliwę z oliwek, olej lniany czy olej kokosowy. Różnią się one nie tylko smakiem, ale również temperaturą dymienia, odpornością na utlenianie i zawartością poszczególnych kwasów tłuszczowych. Olej rzepakowy dominuje w polskich kuchniach – jest tani, neutralny i uniwersalny. Oliwa z oliwek z kolei – zarezerwowana najczęściej dla potraw „na zimno” – cieszy się opinią produktu zdrowszego, choć nie zawsze jest to poparte realnym składem konkretnego egzemplarza.

Osobną kategorią są oleje nierafinowane i tłoczone na zimno – zwykle droższe, ale bogatsze w składniki odżywcze. Znajdziemy wśród nich choćby olej z czarnuszki, pestek dyni czy olej sezamowy. Te oleje zazwyczaj nie nadają się do smażenia, ale za to dobrze sprawdzają się w sałatkach czy jako suplement diety. Fundamentem dla rozsądnej konsumpcji olejów nie jest więc wybór „najzdrowszego” z nich, ale raczej dopasowanie oleju rodzaju do konkretnego zastosowania.

Czy olej jest zdrowy? Właściwości odżywcze

Olej sam w sobie nie jest ani zdrowy, ani niezdrowy – wszystko zależy od tego, jaki to olej, jak go używamy i w jakich ilościach. Oleje roślinne są źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, które mogą korzystnie wpływać na układ sercowo-naczyniowy, poziom cholesterolu czy funkcjonowanie mózgu. Niestety, są też przy tym bardzo kaloryczne – jedna łyżka to około 90 kalorii, więc ich nadmiar szybko odbije się na bilansie energetycznym naszej diety.

Najwięcej korzyści daje spożywanie olejów tłoczonych na zimno, bogatych w omega-3 i omega-6, takich jak olej lniany czy olej z orzechów włoskich. Smażenie na niskiej jakości oleju (tym bardziej wielokrotnie używanym) prowadzi do powstawania związków szkodliwych – i to niezależnie od tego, jak „zdrowy” był olej na starcie. Olej może więc być cennym składnikiem diety, ale tylko wtedy, gdy stosujemy go w diecie rozważnie.