Trzęsienie ziemi w branży mleczarskiej. Niespotykane dane z rynku to zasługa wegetarian

Roślinne alternatywy dla mleka: trend światowy

Dalecy przodkowie ludzi żywili się niemal wyłącznie roślinami, w ich diecie próżno szukać produktów odzwierzęcych. Zmiany klimatu sprawiły jednak, że około 2,5 miliona lat temu człowiek zaczął spożywać również mięso , co całkowicie zrewolucjonizowało sposób odżywiania się. Oficjalnie nasz gatunek jest wszystkożerny, stąd mimo wszystko nie musimy dostarczać mu produktów pochodzenia zwierzęcego . Przez wieki utarło się jednak, że mięso jest jednym z niezbędnych składników diety człowieka i na długo tak zostało. Z biegiem lat coraz więcej osób zaczęło przestawiać swoją dietę na żywność niezawierającą albo samego mięsa, albo wszystkich produktów odzwierzęcych . Początkowo stanowili alternatywę, w ciągu ostatniej dekady o wegetarianizmie i weganizmie zaczęliśmy słyszeć jednak coraz więcej .

Wegetarianie, jako grupa osób eliminujące z diety produkty zwierzęce, istnieją co najmniej od starożytności, z kolei o całkowitym wykluczeniu produktów odzwierzęcych słyszymy od lat 40. XX wieku. Z danych z raportu "Jak odżywiają się Polacy? Kukuła Healthy Food 2021" wynika, że nawet 10 proc. Polaków między 18 a 65 rokiem życia deklaruje, że jest wegetarianami, a 6 proc. — weganami .

Tak zarysowane trendy żywieniowe wpłynęły na rynkowe propozycje producentów. W sklepach zaczęło się pojawiać coraz więcej produktów, które przypominały swoje mięsne odpowiedniki , nimi nie będąc. Mowa między innymi o napojach migdałowych czy owsianych zamiast mleka, kiełbaskach z grzybów czy serze z orzechów nerkowca . Dane międzynarodowej firmy badawczej NielsenIQ wskazują, że sprzedaż artykułów spożywczych pochodzenia roślinnego wzrosła o 6% w 2022 roku i o 21% od 2020 roku, osiągając wartość 5,8 mld EUR. Badanie obejmowało 13 krajów europejskich .

Wraca mleko. Wegańskie alternatywy zaczynają tracić

Nic jednak nie trwa wiecznie i choć sposobu odżywiania się nie powinno się nazywać modą, nie sposób nie spostrzec, że pewne tendencje pojawiają się, a następnie są zastępowane przez inne . Ostatnie lata opanowała bowiem stopniowo zwiększająca się popularność “rzemieślnictwa”, a co za tym idzie, powrotu do korzeni i tradycji . Tyczy się to wielu branż, stylu życia, jak i właśnie sposobu żywienia.

W coraz większej liczbie miejsc możemy spotkać się z rzemieślniczym mięsem, lokalnymi smakami czy ekologicznymi uprawami . Swojskość spotyka się z uznaniem mieszkańców całego świata, również Polaków. Coraz większa liczba osób przeprowadza się na wieś, w samym 2022 roku wystąpiło dodatnie saldo migracji na poziomie 53 tys .

Z wszystkich przywołanych powyżej określeń i tendencji wypływa jeden istotny wniosek — społeczeństwo zaczyna stawiać na naturalność . Niektórzy stwierdziliby, że powinno to iść w parze z dietą wegańską i wegetariańską — i owszem, nie byliby dalecy od prawdy. Uprawy warzyw i owoców w przydomowym ogródku również cieszą się coraz większą popularnością , konsumenci zaczęli dostrzegać jednak coś jeszcze. Wiele produktów sprzedawanych w sklepach, będących zamiennikami mięsa, klasyfikowanych jest jako żywność wysoko przetworzona .

Taki wniosek płynie z raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2021 roku. Eksperci dodali również, że do tej pory nie wykonano niezależnych, całościowych badań, które stwierdzałyby wpływ na nasze zdrowie diety opartej na roślinnych zamiennikach mięsa . Te dane przekładają się już na rynkowe efekty. W Stanach Zjednoczonych właśnie odnotowano niespotykany od lat zwrot akcji . Branża może się poczuć zwycięsko.

Zobacz: Hodowcy z Podlasia stracili cierpliwość. Dramatyczny apel do właścicieli ubojni

Nagły zwrot akcji w sprawie mleka

Pokłosiem wniosków z raportu WHO jest tendencja wegetarian do poszukiwania alternatywnych, mniej przetworzonych zamienników produktów odzwierzęcych . Według najnowszego raportu organizacji ProVeg rośnie popularność takich składników jak rośliny strączkowe, orzechy i zboża.

Okazuje się jednak, że nie wszędzie znajduje się cierpliwość do poszukiwań, za to kontynuowany jest powolny powrót do korzeni . Taki wniosek można wyciągnąć na podstawie najnowszych danych amerykańskiej branży mleczarskiej. Odnotowano bowiem wzrost dystrybucji i spożycia mleka krowiego w 2024 roku. Dane firmy badawczej Circana zdradzają, że sprzedaż wzrosła o 2% rdr., co zwiększyło wartość rynku o 17,1 mld dolarów w 2024 r . Tymczasem popularność napojów roślinnych, które miały zastępować mleko, zdecydowanie spadła: sprzedaż zanurkowała o 5,9% .

Wnioski Amerykańskiej Krajowej Federacji Producentów Mleka są zbieżne z tym, co zostało wskazane powyżej. Konsumenci zaczęli stawiać na zdrowe i nieprzetworzone źródła białek i tłuszczów , mowa również o innych produktach mlecznych takich jak jogurty i sery. Dostrzeżono również, że kupujący zauważyli, że sugestie o prozdrowotnym działaniu napojów roślinnych ze strony producentów mogą być wprowadzaniem w błąd .

Warto odnotować, że zauważone w Stanach Zjednoczonych tendencje mogą się przełożyć na znaczące zyski przemysłu mleczarskiego, jeśli chodzi o eksport. Z danych Departamentu Rolnictwa wynika, że eksport produktów mlecznych ze Stanów Zjednoczonych osiągnął 8,2 mld dolarów w 2024 r. , co stanowi wzrost o 223 mln dolarów względem roku poprzedniego. Stany Zjednoczone są obecnie trzecim co do wielkości światowym eksporterem produktów mlecznych po Nowej Zelandii i Unii Europejskiej .

Na ten moment trudno stwierdzić, czy trend ten zawita również do Polski. Istotne jest, że rodzimi konsumenci również zaczęli dostrzegać problem związany z wysoko przetworzonymi zamiennikami mięsa . Organizacje prowegańskie, takie jak ProVeg, starają się patrzeć w przyszłość optymistycznie, widząc jednak wyzwania.

Oczekiwania wobec jasnych informacji o pochodzeniu i procesie produkcji rosną, szczególnie w kontekście bezpieczeństwa żywności i odpowiedzialności środowiskowej - czytamy w raporcie.

Wiele wskazuje więc, że producentów żywności pochodzenia roślinnego czeka dużo pracy, jeśli będą chcieli zatrzymać przy sobie konsumentów na dłużej .