Krytyczny stan upraw zbóż jarych i ozimych – susza rolnicza w Polsce

Problem suszy rolniczej w Polsce

Postępujące zmiany klimatu niosące za sobą podwyższenie się temperatur, skutkują negatywnie na wiele aspektów sektora rolnictwa. Stały monitoring stosunków wodnych w glebach uprawnych pozwala na szybkie reagowanie w momentach deficytu wody. Wydłużające się okresy braku opadów atmosferycznych oraz obniżanie się poziomów wód gruntowych skutkują brakiem dostarczania wymaganej ilości wody do korzeni roślin, przez co w drastyczny sposób hamują ich wzrost oraz prawidłowy rozwój. 

W długim okresie raportowania prowadzonym od 1 kwietnia do 31 maja 2023 roku przez IUNG-PIB w Puławach dokonano oceny stanu zagrożenia suszą rolniczą, której wartość wynosiła -70 mm. Jak możemy przeczytać w raporcie, wartość ta spadła o 41 mm w stosunku do poprzedniego okresu badawczego przypadającego na okres od marca do maja. Tereny takie jak Pobrzeże Południowe, północna część Pojezierza Mazurskiego, zachodnia część Kujaw odznaczały się największymi niedoborami wody w wysokości od -150 do -169 mm. Znaczące problemy z wodą dotknęły również Pojezierze Pomorskie oraz wschodnią część Pojezierza Wielkopolskiego, pozostały obszar Pojezierza Mazurskiego, a także Nizinę Południowowielkopolską. Obszary te charakteryzowały się deficytem wody od -120 do -149 mm. 

Suszę rolniczą odnotowano natomiast na terenie dziewięciu województw. Były to obszary województwa pomorskiego, zachodniopomorskiego, kujawsko-pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, wielkopolskiego, łódzkiego, mazowieckiego, podlaskiego oraz dolnośląskiego. 

Największe niedobory wody wśród zbóż

Jak podaje raport, to właśnie zboża jare były objęte największym zasięgiem suszy rolniczej, bowiem została ona odnotowana aż w 676 gminach Polski. Suszę odnotowano na obszarze 8,21 proc. gruntów ornych całego kraju. Największym udziałem powierzchni z suszą upraw zbóż jarych odznaczało się województwo zachodniopomorskie z wartością 38,40 proc. Największym udziałem gmin z suszą rolniczą dotykającą uprawy zbożowe było natomiast województwo pomorskie z wartością 94,31 proc. 

Suszę odnotowano również w przypadku upraw zbóż ozimych. Dotknęła ona 538 gmin, a więc 4,40 proc. gruntów ornych kraju. Jeśli chodzi o uprawy roślin jagodowych, suszę zaobserwowano w uprawach truskawek. Notowano ją w 414 gminach, a więc na obszarze 3,25 proc. gruntów ornych kraju. Krzewy owocowe to kolejne rośliny, które nie uniknęły deficytu wody w glebie. Jak wynika z raportu, susza rolnicza krzewów dotknęła 196 gmin, a więc objęła swym zasięgiem 0,83 proc. gruntów ornych Polski. 

Niesprzyjająca pogoda w okresie kwietnia oraz maja

Autorzy raportu IUNG-PIB w Puławach oceniają temperaturę panującą w kwietniu na przeciętną. Najniższa średnia temperatura na terenie kraju w tym miesiącu, została odnotowana w północnej części Pojezierza Pomorskiego i zawierała się w granicach 6-7 stopni Celsjusza. W południowej części tego Pojezierza oraz na Pojezierzu Mazurskim, Nizinie Śląskiej, Wielkopolskiej, Roztoczu, Pogórzu Karpackimi oraz Przedgórzu Sudeckim temperatura była nieco wyższa i wynosiła od 7 do 8 stopni Celsjusza. Pozostały obszar Polski charakteryzował się temperaturami oscylującymi w granicach 8-10 stopni Celsjusza. 

Pod względem opadów kwiecień był niezwykle zróżnicowany. Północny obszar Polski charakteryzował się opadami nieprzekraczającymi 20 mm, natomiast na południu kraju opady wynosiły od 30 do 50 mm. Wielkości opadów przy granicy Polski były nieznacznie większe z wartościami od 60 do 80 mm. Pozostały obszar kraju charakteryzował się opadami od 20 do 30 mm. 

Jeśli chodzi o maj temperatury odnotowywane w tym miesiącu, były stosunkowo niskie w całym kraju. Pierwsza dekada maja przyniosła we wschodniej Polsce temperatury od 8 do 10 stopni Celsjusza, natomiast w zachodniej części od 10 do 12 stopni Celsjusza. W drugiej dekadzie tego miesiąca odnotowano nieznaczne wzrosty temperatur (od 20 do 12 stopni Celsjusza na południu kraju oraz od 12 do 14 stopni Celsjusza na pozostałym obszarze). Najwyższymi temperaturami odznaczała się jednak trzecia dekada maja, bowiem niektóre obszary naszego kraju takie jak północna część Mazowsza, Lubelszczyzna, Kotlina Sandomierska czy wschodnia część Mazowsza odznaczały się temperaturami do 17 stopni Celsjusza. 

Pierwsza dekada maja przyniosła jednak małe opady atmosferyczne na terenie całego państwa, bowiem w przeważającej jego części wynosiły od 5 do 20 mm. W drugiej dekadzie maja odnotowano niewielki wzrost opadów na większości obszarów Polski np. w południowo-wschodniej części państwa wynosiły od 25 do 85 mm. Trzecia dekada charakteryzowała się natomiast najniższymi opadami, które nie przekraczały 5 mm. Na zachodzie kraju można było jednak odnotować jedynie nieco wyższe ich występowanie w zakresie od 5 do 10 mm. 

Źródło: IUNG-PIB w Puławach