Nowe przepisy o azbeście uderzą po kieszeni. Rząd szykuje bat na właścicieli nieruchomości

Azbestowy problem, który zamiatano pod dywan

To dobrze znany krajobraz: szare, faliste płyty na dachach domów, stodół i budynków gospodarczych. Polska wieś jest nimi usłana. Przez dekady eternit był tanim i popularnym materiałem budowlanym. Dziś wiadomo, że jego mikroskopijne włókna są śmiertelnym zagrożeniem, powodującym choroby układu oddechowego, w tym nowotwory. Dotychczasowe programy usuwania azbestu opierały się głównie na dobrowolności i ograniczonych dotacjach. 

Efekt? Problem wciąż istnieje, a tysiące ton niebezpiecznego materiału czekają na utylizację. Unia Europejska powiedziała „dość”, wymuszając na krajach członkowskich systemowe rozwiązania. Nowa ustawa ma być właśnie takim narzędziem – kończącym erę dowolności i wprowadzającym twarde reguły gry dla wszystkich.

Nowe przepisy o azbeście: inwentaryzacja to dopiero początek

Największa rewolucja, jaką niosą za sobą procedowane przepisy, to przeniesienie ciężaru odpowiedzialności w całości na właściciela nieruchomości. Koniec z udawaniem, że problemu nie ma. Projekt ustawy zakłada wprowadzenie co najmniej dwóch kluczowych obowiązków, które dotkną praktycznie każdego, kto ma na swojej posesji wyroby z azbestem. 

W praktyce każdy właściciel będzie musiał, po pierwsze, dokonać obowiązkowej inwentaryzacji – czyli oficjalnie zgłosić posiadanie wyrobów zawierających azbest i wprowadzić te dane do centralnej bazy. 

Po drugie konieczne będzie zlecenie oceny stanu technicznego, podczas której specjalista z uprawnieniami oceni, czy eternit na dachu lub elewacji jest w dobrym stanie, czy też kruszy się i pyli, stwarzając bezpośrednie zagrożenie. Od wyniku tej oceny zależeć będą dalsze kroki. Jeśli stan techniczny zostanie oceniony jako zły, właściciel otrzyma urzędowy nakaz usunięcia azbestu w ściśle określonym terminie. To już nie będzie prośba, a prawny obowiązek.

Tysiące złotych kary czy dotacje na wymianę? Gra o wysoką stawkę

Co czeka tych, którzy zignorują nowe przepisy? Tu ustawodawca nie przewiduje taryfy ulgowej. Za niewywiązanie się z obowiązków grożą dotkliwe kary finansowe, sięgające 5000 złotych. Kara będzie mogła być nałożona nie tylko za brak usunięcia zniszczonego azbestu, ale także za sam brak zgłoszenia go do bazy inwentaryzacyjnej. Oczywiście pojawia się pytanie o pieniądze. Koszt zdjęcia i utylizacji eternitu oraz położenia nowego dachu to dla wielu gospodarstw domowych, zwłaszcza na wsi, wydatek zaporowy. 

Rząd uspokaja, że wraz z nowymi obowiązkami planowane są mechanizmy wsparcia finansowego. Prawdopodobnie będą one powiązane z już istniejącymi programami, takimi jak „Czyste Powietrze” czy funduszami unijnymi. Kluczowe może być jednak to, że o najwyższe dofinansowanie będzie można się starać, działając z wyprzedzeniem. Kto poczeka na urzędowy nakaz, może zostać z problemem i kosztami zupełnie sam.