Tego komornik nie może odebrać rolnikom. Wielu Polaków wciąż nie zna granic prawa

Rolnicy podlega nieco innym zasadom, niż inni dłużnicy

Egzekucja komornicza ma służyć spłacie zobowiązań, a nie zniszczeniu zdolności do zarobkowania. W przypadku rolnika ta zdolność jest ściśle powiązana z jego warsztatem pracy — ziemią, maszynami, zwierzętami. Zabrane narzędzia oznaczają koniec produkcji, a to z kolei przekłada się na zerwanie ciągłości dostaw żywności. Dlatego też katalog rzeczy chronionych przed komornikiem rolnik ma zdecydowanie szerszy. 

Nie chodzi tylko o osobiste przedmioty codziennego użytku, ale o całe kategorie aktywów niezbędnych do prowadzenia działalności wytwórczej.

To nie jest „widzimisię” komornika ani wierzyciela. To twarde prawo, które chroni minimum egzystencji i produktywności. KPC., a konkretnie art. 829 i 830, wyznacza ramy tego, co absolutnie nie może opuścić gospodarstwa. Jakie elementy gospodarstwa są objęte taką ochroną.

Czego komornik nie może zabrać rolnikom?

W 2025 roku zgodnie z przepisami (m.in. art. 829 KPC.), egzekucji nie podlegają m.in. konie, bydło, świnie, drób i inne zwierzęta gospodarskie, ale tylko w liczbie niezbędnej do prowadzenia gospodarstwa do najbliższego terminu uboju lub sprzedaży. Komornik musi zostawić również zapasy paszy i ściółki — w ilości wystarczającej dla zwierząt chronionych, aż do nowego zbioru lub zakupu. 

Do tej kategorii zaliczają się także narzędzia, maszyny i urządzenia rolnicze niezbędne do pracy w danym sezonie, a także nawozy, środki ochrony roślin oraz opał, by zakończyć cykl produkcyjny. Prawo chroni również zbiory oraz zaliczki na poczet zbiorów, jeżeli ich zajęcie uniemożliwiłoby dalsze prowadzenie produkcji. Oczywiście, jak w przypadku każdego dłużnika, zająć nie można również naczyń, pościeli, odzieży, zapasów żywności (na miesiąc) i przedmiotów do osobistego użytku.

Kluczowe słowo w tym katalogu to „niezbędne”. To nie znaczy, że komornik zostawi Ci trzy najnowsze kombajny, jeśli do prowadzenia Twojego małego gospodarstwa wystarczy jeden. Ale musi zostawić sprzęt pozwalający na utrzymanie produkcji na minimalnym poziomie. Ta minimalna granica to często pole do sporu i negocjacji. To rzeczy chronione przed komornikiem rolnik musi znać „na blachę”, zanim pojawi się urzędnik. Jak przebiega procedura egzekucji komorniczej wobec rolników?

Egzekucja komornicza a opinia izby rolniczej: o tym trzeba pamiętać

Kiedy komornik decyduje się zająć maszyny, urządzenia lub inwentarz żywy, które są niezbędne do pracy, musi — choć nie zawsze jest to bezwzględny obowiązek — wziąć pod uwagę opinię izby rolniczej.

Dlaczego opinia izby rolniczej jest tak istotna? Ponieważ Izba, jako instytucja zrzeszająca rolników i znająca lokalne realia produkcji, jest w stanie autorytatywnie stwierdzić, co jest faktycznie niezbędne do prowadzenia konkretnego typu gospodarstwa w danym regionie. To nie tylko formalność. Jest to narzędzie, które pozwala urealnić katalog majątku chronionego i zapobiec zajęciu sprzętu, bez którego "ani rusz", nawet jeśli w teorii dłużnik ma jeszcze inne maszyny. Z wnioskiem o wydanie wspomnianej opinii izby rolniczej komornik występuje w terminie 3 dni od dokonania zajęcia. 

Do wniosku załącza odpowiedni odpis protokołu zajęcia składników majątku dłużnika, oraz informację o łącznej wysokości dochodzonych od dłużnika należności. Izba rolnicza ma 21 dni na wydanie opinii, od dnia doręczenia wniosku komornika. W toku postępowania egzekucyjnego rolnik ma prawo zwrócić się o sporządzenie takiej opinii. Warto o to zabiegać. Poniżej znajduje się szczegółowa, obszerna lista rzeczy, których komornik nie może zająć w toku postępowania egzekucyjnego.

Dokładna lista elementów, których nie może zająć komornik

Zgodnie z art. 829(1) Kodeksu postępowania cywilnego, egzekucji komorniczej w przypadku rolników nie podlegają:

• stado podstawowe zwierząt gospodarskich: bydła mlecznego, mięsnego, koni, kóz, owiec, świń, drobiu, zwierząt futerkowych, innych gatunków, które stanowią podstawę produkcji zwierzęcej w gospodarstwie rolnym dłużnika;
   
• zwierzęta gospodarskie, poza stadem podstawowym, będące w drugiej połowie okresu ciąży i w okresie odchowu potomstwa, a także źrebięta (do 6 miesięcy), cielęta (do 4 miesięcy), jagnięta (do 3 miesięcy), prosięta (do 2 miesięcy) i koźlęta (do 5 miesięcy);
   
• stado użytkowe drobiu, jeżeli w jego przypadku zawarto umowę na dostawę ptaków lub produktów pochodzących od tych ptaków;
  zwierzęta futerkowe, w przypadku zawarcia w stosunku do nich umowy na dostawę skór tych zwierząt;
   
• rodziny pszczele pszczoły miodnej (Apis mellifera) wraz z zasiedlonymi przez nie ulami;
   
• podstawowe maszyny, narzędzia i urządzenia rolnicze, w liczbie, która jest niezbędna do pracy w gospodarstwie rolnym dłużnika (ciągniki rolnicze z maszynami i sprzętem współpracującym, samobieżne maszyny rolnicze niezbędne do uprawy, pielęgnacji, zbioru i transportu ziemiopłodów);
   
• silosy na zboża i paszę;
  zapasy paliwa i części zamienne, które są niezbędne do normalnej pracy ciągnika i maszyn rolniczych, na okres niezbędny do zakończenia cyklu produkcyjnego;
   
• materiał siewny, zboże i inne ziemiopłody, które są niezbędne do siewów lub sadzenia w gospodarstwie rolnym – w ilości niezbędnej w danym roku gospodarczym;
   
• zapasy opału (na okres 6 miesięcy);
   
• nawozy, środki ochrony roślin i środki wspomagających uprawę, w ilości niezbędnej 
• na rok gospodarczy dla gospodarstwa rolnego;
   
• zapasy paszy i ściółki dla inwentarza, potrzebne do najbliższych zbiorów;
   
• podstawowego sprzętu technicznego, który jest niezbędny do zakończenia cyklu danej technologii produkcji – w przypadku gospodarstwa specjalistycznego;
   
• zaliczki na poczet dostaw produktów rolnych;
   
• budynki gospodarcze i grunty rolne niezbędne do hodowli zwierząt, w proporcji uzależnionej od wielkości stada podstawowego i niezbędnej nadwyżki inwentarza;
   
• budynki gospodarcze magazynowe, składowe, przechowalnie, a także szklarnie, tunele foliowe, inspekty do prowadzenia produkcji roślinnej – wraz z wyposażeniem.

Komornik nie może też zająć rolnikowi nadwyżek inwentarza żywego oraz określonych przedmiotów, jeśli po zasięgnięciu opinii izby rolniczej właściwej, uzna je za niezbędne do prowadzenia tego gospodarstwa.

Chodzi o nadwyżki inwentarza żywego ponad stado podstawowe oraz o przedmiotach – ponad ilości wymienione w przepisach – takich jak:

• podstawowe maszyny, narzędzia i urządzenia rolnicze;
   
• zapasy paliwa i części zamienne niezbędne do normalnej pracy ciągnika i maszyn rolniczych;
   
• materiał siewny, zboża i inne ziemiopłody niezbędne do siewów lub sadzenia;
   
• nawozy, środki ochrony roślin oraz środki wspomagające uprawę roślin;
   
• zapasy paszy i ściółki dla inwentarza;
   
• podstawowy sprzęt techniczny, niezbędny do zakończenia cyklu danej technologii produkcji;
   
• budynki gospodarcze i grunty rolne, niezbędne do hodowli zwierząt.