Susza plądruje portfele – wzrosty cen owoców i warzyw nadal widoczne na horyzoncie

Kształtowanie się cen produktów

Raport opublikowany przez UCE Research i Uczelnia WSB Merito analizuje około 2 tys. cen detalicznych w sklepach, które kształtowały się w ostatnim czasie. Eksperci potwierdzają, że wysokie podwyżki warzyw i owoców utrzymują się już od kilku miesięcy. W maju warzywa zdrożały najwięcej ze wszystkich analizowanych kategorii średnio o 39,9 proc. rdr. Jeśli chodzi o marzec, warzywa zdrożały o 39,6 proc. rdr. Jak podaje dr Krzysztof Łuczak, ekspert rynku retaliowego i zewnętrzny konsultant merytoryczny „Indeksu cen w sklepach detalicznych” wzrosty cen warzyw Polsce są konsekwencją mniejszej podaży, a także są ściśle powiązane z ubiegłorocznym spadkiem produkcji w UE, który był na poziomie ok. 10 proc. rdr.

Eksperci lustrowali ceny stu najczęściej kupowanych w Polsce produktów, wśród których znalazły się m.in. produkty żywnościowe, napoje, chemia gospodarcza, karmy dla zwierząt i artykuły dla dzieci. Jak wynika z badań, ze wszystkich badanych produktów to właśnie marchewka podrożała najwięcej, ponieważ o 133,6 proc w skali roku. Autorzy badania ostrzegają, że „Zapasy marchwi są dużo mniejsze niż rok wcześniej. Zanim na rynek trafi marchew z tegorocznych zbiorów, raczej trzeba się liczyć z dalszymi, mocnymi podwyżkami cen”.

Drugie miejsce wśród produktów o największym wzroście cen zajęła cebula. Podrożała ona o 106,9 proc. w skali roku. Jak mówi dr Justyna Rybacka z Uniwersytetu WSB Merito Gdyni „Wysoki wzrost cen cebuli wynika głównie z ograniczenia jej eksportu z Ukrainy oraz z suszy w krajach UE w I kwartale roku. Obniżona podaż pozwala producentom na podnoszenie cen”.

Trzecim produktem w kategorii warzyw, który podrożał najwięcej, była papryka. Jej ceny wzrosły o 50,6 proc. rdr. „W okresie wzrostu i zbioru papryki w Polsce, czyli od końca lipca do początku stycznia, ceny mogą nieco spaść. Konieczne do tego są oczywiście dobre warunki pogodowe” podaje ekspertka z Uniwersytetu WSB Merito Gdynia. 

Susza - główna przyczyna wysokich cen produktów

Autorzy raportu przyczynę tak wysokich cen warzyw upatrują postępującej suszy oraz niekorzystnej sytuacji hydrologicznej w Polsce. Warzywa są niezwykle wrażliwe na zmieniające się czynniki klimatyczne, a ze względu na swoją masę potrzebują do odpowiedniego wzrostu dużych ilości wody. Dotyczy to przede wszystkim ogórków, cebuli, sałaty, kalafiora i brokułów. Eksperci dodają również, że obecny stan potrwa dłużej, a warzywa w sklepach będą drożeć. Niektóre warzywa mogą osiągnąć ceny powyżej poziomu zanotowanego w maju.

Jak mówi dr Łuczak, walka z suszą jest skomplikowana i droga. Wysoki koszt stanowi nawadnianie upraw, które i tak nie zastępuje w pełni opadów deszczu. I to może być kolejnym powodem wysokich cen w sklepach. „Oczywiście swoją cegiełkę dokładają też pośrednicy i same sieci handlowe, które kupują produkty drogo i chcą je sprzedawać jeszcze drożej, choć ryzyko, jakie ponoszą, jest dużo mniejsze niż producentów” dodaje ekspert rynku retailowego. Co więcej, wzrost płacy minimalnej oraz rosnące koszty transportu to kolejne czynniki wpływające na ceny produktów.

Wyniki lustracji rynku wskazują na to, że owoce drożeją mniej od warzyw, bowiem w maju ich ceny wzrosły o 11,7 proc. rdr. To jedna z najmniejszych podwyżek wśród 17 kategorii najczęściej kupowanych produktów. Jak mówi dr Justyna Rybacka „Na zdecydowanie większy wzrost cen warzyw w porównaniu do owoców wpływa zapotrzebowanie na rynkach zagranicznych. Istotny jest też wzrost kosztów związanych z przechowywaniem. W przypadku warzyw szklarniowych doszły jeszcze podwyższone opłaty za ogrzewanie”. Ekspertka wskazuje również na fakt, że sezon owocowy zaczął się w maju, a na niektóre warzywa trzeba wciąż czekać. Dodatkowo potężne podwyżki w przypadku marchwi i cebuli potęgują odczucie wzrostu cen w całej kategorii produktów.

Brak pracowników sezonowych

Autorzy raportu prognozują, że na ceny krajowe warzyw oraz owoców mogą wpływać również wyższe niż rok temu koszty upraw i zbiorów. Ważną kwestią jest również dostępność pracowników sezonowych, których – podobnie jak rok i dwa lata temu, może brakować. Producenci owoców poszukują chętnych do pracy m.in. w Nepalu, Indonezji i Afryce.

Jak zapowiada dr Łuczak „Weszliśmy w tzw. krótką fazę zmniejszania produkcji krajowych warzyw. Może to doprowadzić nie tylko do podwyżek, a nawet do braków na półkach i to jeszcze w tym sezonie”. Fakt ten może również spowodować istotne zmiany w kwestii opłacalności produkowania poszczególnych warzyw. Według eksperta alternatywą mogłaby być produkcja w zamkniętych szklarniach, ale z uwagi na wciąż wysokie koszty energii to mało opłacalna opcja.