Ten szkodnik po cichu niszczy uprawy. Tak zwalczysz mszyce
Mszyce w zbożach to problem, który wraca co roku, ale jego skala potrafi zaskoczyć nawet doświadczonych rolników. Kiedy ich atak jest najgroźniejszy i jak prowadzić skuteczne zwalczanie mszyc w zbożach, by oprysk nie okazał się grą niewartą świeczki?
Główne gatunki i charakterystyka występowania
Naloty mszyc na plantacje zbóż, wspomagane przez ciepłe prądy powietrza, często rozpoczynają się od brzegów pól. W sprzyjających warunkach termicznych, z pojedynczych kolonii szkodniki mogą w krótkim czasie rozprzestrzenić się na cały łan.
W uprawach na terenie Polski dominują trzy gatunki: mszyca czeremchowo-zbożowa (Rhopalosiphum padi), mszyca zbożowa (Sitobion avenae) oraz mszyca różano-trawowa (Metopolophium dirhodum). Gatunki te cechują się wysokim potencjałem rozrodczym i dużą żarłocznością, co sprawia, że opóźnienie interwencji może prowadzić do znacznych strat w plonie.
Szkodliwość bezpośrednia i pośrednia
Szkodliwość mszyc w uprawach zbóż ma charakter dwojaki: pośredni i bezpośredni.
- Szkodliwość pośrednia – polega na przenoszeniu chorób wirusowych. Szczególnie duże znaczenie mają jesienne naloty mszycy czeremchowo-zbożowej, która jest głównym wektorem wirusa żółtej karłowatości jęczmienia (BYDV – Barley yellow dwarf virus). Porażenie roślin we wczesnych fazach rozwojowych może skutkować obniżką plonu sięgającą nawet 30-40%. Objawy choroby często stają się widoczne dopiero wiosną, kiedy możliwości interwencji są ograniczone.
- Szkodliwość bezpośrednia – jest wynikiem żerowania szkodników. Mszyce, wysysając soki z liści, źdźbeł i kłosów, osłabiają rośliny i ograniczają ich powierzchnię asymilacyjną. Dodatkowo wydzielają lepką spadź (rosę miodową), która stanowi pożywkę dla grzybów sadzakowych. Rozwijający się na powierzchni roślin czarny nalot ogranicza dostęp światła, co dodatkowo hamuje proces fotosyntezy.
Metody zwalczania i progi szkodliwości ekonomicznej
Podstawą skutecznej strategii zwalczania mszyc jest regularny monitoring plantacji, który należy prowadzić od początku fazy strzelania w źdźbło. Zabieg z użyciem insektycydów powinien być wykonany wyłącznie po przekroczeniu progów szkodliwości ekonomicznej.
Zgodnie z metodyką integrowanej ochrony roślin, progi te wynoszą:
- W fazach od strzelania w źdźbło do początku kłoszenia (BBCH 31-59) – średnio 1-2 mszyce na jednym, losowo wybranym źdźble.
- W fazach od początku kłoszenia do dojrzałości mlecznej ziarna (BBCH 61-71) – średnio 5 mszyc na jednym kłosie.
Do zwalczania mszyc zaleca się stosowanie insektycydów o działaniu systemicznym lub wgłębnym, które krążą w roślinie i zapewniają dłuższą ochronę w porównaniu do preparatów kontaktowych. Zabieg należy wykonywać zgodnie z zaleceniami zawartymi w etykiecie produktu, najlepiej w godzinach wieczornych, po zakończeniu oblotu owadów zapylających.
