Nie tylko barszcz Sosnowskiego. Nie zbliżaj się do tych roślin latem, skutki mogą być opłakane

Polacy chętnie obcują z roślinnoscią

Letnie miesiące to czas, gdy natura ukazuje się w pełnej krasie — lasy tętnią życiem, łąki pachną kwiatami, a parki i ogrody zapraszają do odpoczynku wśród zieleni. Dla wielu osób to idealny moment, by oderwać się od codziennego zgiełku i spędzić czas na świeżym powietrzu. Spacer wśród roślinności to nie tylko przyjemność, ale także sposób na poprawę zdrowia i samopoczucia. Warto jednak pamiętać, że obcowanie z przyrodą wiąże się nie tylko z zaletami, ale i z pewnymi zagrożeniami.

Dłuższe dni, wysoka temperatura i bujna zieleń zachęcają do spacerów, wycieczek rowerowych, pikników czy leżakowania w cieniu drzew. Ludzie wybierają się do lasów, parków, rezerwatów przyrody, na łąki i pola z różnych powodów. Najczęściej poszukują relaksu i wyciszenia, prowadzą aktywność fizyczną, chcą być blisko z przyrodą lub zbierają jagody, grzyby czy zioła.

Regularny kontakt z przyrodą przynosi szereg zalet zarówno dla ciała, jak i dla ducha. Poprawia odporność, zapewnia lepszy sen, redukuje stres i lęk, a także wspiera zdrowie psychiczne. Mimo wielu niekwestionowalnych korzyści warto pamiętać, że przebywanie wśród roślinności niesie ze sobą także pewne zagrożenia, których nie warto bagatelizować. Należą do nich:

• kleszcze i owady,
• alergie,
• ukąszenia zwierząt, 
• zgubienie się w terenie,
• poparzenia roślinami.

Z tym ostatnim zagrożeniem najczęściej utożsamiamy barszcz Sosnowskiego. Okazuje się jednak, że szczególnie w miesiącach letnich, powinniśmy trzymać się z daleka wielu innych roślin.

Barszcz Sosnowskiego jedną z niebezpiecznych roślin

Choć z pozoru przypomina niegroźny koper olbrzymi, barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) jest jedną z najbardziej niebezpiecznych roślin rosnących w Polsce. Mimo efektownego wyglądu stanowi poważne zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i dla rodzimego ekosystemu. W sezonie letnim, kiedy roślina osiąga swoje maksymalne rozmiary i intensywnie kwitnie, ryzyko kontaktu z nią, często przypadkowego, znacząco rośnie.

Barszcz Sosnowskiego pochodzi z Kaukazu, skąd w połowie XX wieku został sprowadzony do Europy, w tym do Polski, jako potencjalna roślina pastewna. Uważano, że jego szybki wzrost i wysoka masa zielona będą idealne jako pasza dla bydła. Na szerszą skalę wprowadzono go do upraw w latach 70., głównie na wschodzie kraju. Szybko jednak okazało się, że roślina jest trudna do kontrolowania, ma toksyczne właściwości, a jej rozprzestrzenianie się wymyka się spod kontroli.

Dziś barszcz Sosnowskiego uznawany jest za gatunek inwazyjny, który wypiera rodzime rośliny i zagraża bioróżnorodności.

Największe niebezpieczeństwo związane z barszczem Sosnowskiego to jego toksyczne działanie na skórę. Roślina wydziela furanokumaryny, czyli związki chemiczne, które w kontakcie ze skórą i światłem słonecznym powodują fotouczulenie. Skutki kontaktu bywają poważne:

• bolesne oparzenia II i III stopnia,
• pęcherze i obrzęki,
• trudne do gojenia rany,
• przebarwienia skóry utrzymujące się przez wiele miesięcy,
• w skrajnych przypadkach nawet wstrząs anafilaktyczny.

Niebezpieczny jest nie tylko bezpośredni dotyk rośliny. Do reakcji może dojść również po zetknięciu z jej sokiem przeniesionym np. na ubraniu, skórze czy zwierzęciu domowym.

Okazuje się jednak, że barszcz Sosnowskiego nie jest tu wyjątkiem. W słoneczne dni powinniśmy trzymać się z dala od wielu innych roślin.

Zobacz: Tych owoców lepiej nie jedz. Roi się w nich od jaj tasiemca

Od tych roślin trzymaj się z daleka latem

Od wielu lat głośno mówi się o barszczu Sosnowskiego, który silnie parzy i jest jedną z najbardziej niebezpiecznych roślin w Polsce. Ale nie jest to jedyny przedstawiciel tego zagrożenia. Równie niebezpieczny, choć rzadziej rozpoznawany, jest barszcz Mantegazzi’ego, o bardzo podobnym wyglądzie i właściwościach. Obie rośliny należą do rodziny selerowatych i zawierają wspominane powyżej furanokumaryny.

Z tej samej rodziny selerowatych pochodzą również inne znane rośliny, jak:

• dziki pasternak,
• arcydzięgiel,
• oraz dobrze nam znany i powszechnie spożywany seler.

Choć zawartość substancji fotouczulających w tych gatunkach jest niższa niż w barszczu, kontakt z liśćmi, kwiatami lub sokiem, a zwłaszcza w pełnym słońcu, również może skutkować bolesnymi zmianami skórnymi. Szczególną ostrożność należy zachować przy zbiorach selera, najlepiej robić to w rękawiczkach ochronnych. Atrakcyjnie wyglądające żółte kwiaty pasternaku i arcydzięgla także lepiej omijać z daleka.

Niebezpieczeństwo mogą kryć także rośliny z zupełnie innych rodzin. Przykładem są rutowate, a wśród nich znana z ogródków i aptek ruta zwyczajna. Choć zawiera rutynę, czyli składnik stosowany w lekach na przeziębienie, jednocześnie obfituje w furanokumaryny. W połączeniu ze słońcem może działać bardzo toksycznie na skórę.

Należy również uważać na dziurawca zwyczajnego, stosowanego często w postaci herbatek, nalewek i suplementów na poprawę nastroju. Ten z kolei zawiera hiperycynę, związek, który również zwiększa wrażliwość skóry na promieniowanie UV. Po jego spożyciu warto unikać słońca, nawet jeśli objawy nie pojawiają się od razu.