Kłopoty z rozliczaniem energii z fotowoltaiki. Jest głos z ministerstwa
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływaja skargi od mieszkańców gospodarstw, którzy zainwestowali w domową fotowoltaikę. Chodzi o niekorzystne zmiany rozliczania uzyskanej w ten sposów energii. Nie przysługuje im także świadczenie osłonowe związane z sytuacją na rynku energii. Głos zabiera Ministerstwo Klimatu i Środowiska.
Dofinansowanie jedynie w wersji cyfrowej
Znaczną część Polaków zawiodła zmiana sytemu rozliczania wyprodukowanej energii oraz wsparcie dla domowych inwestycji fotowoltaicznych. W skargach do RPO najwięcej zarzutów jest skierowanych pod adresem zmiany rozliczania energii z net-meteringu (system opustów) na net billing (system kosztowy), co jak się okazało, nastąpiło nagle. Jednocześnie uniemożliwia to przejście na nowy system oraz racjonalną decyzję o przyszłej inwestycji w mikrofotowoltaikę. Skargi płyną również w kierunku zasad udzielania dofinansowania z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w związku z przejściem na net billing. Problemem jest wykluczenie z systemu przyznawania dodatków elektrycznych (świadczeń osłonowych) w obecnej sytuacji na rynku energii elektrycznej, ale nie tylko. Procedura ubiegania się o dofinansowanie z NFOŚiGW oparta wyłącznie na wnioskach wypełnianych przez internet wyklucza mniej cybernetycznych obywateli kraju.
"Warto przypomnieć, że do zmiany dotychczasowego systemu rozliczeń zobowiązały Polskę dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej. Od ogłoszenia nowelizacji 21 grudnia 2021 r. do jej wejścia w życie 1 kwietnia 2022 r. obywatele mieli trzy miesiące na przygotowanie się do zmiany systemu rozliczeń i ewentualne zrewidowanie planów inwestycji. Z ich punktu widzenia zmiana miała nagły charakter, natomiast decyzję o wyborze fotowoltaiki podejmowali na długo przed nią, mając na uwadze m.in. korzyści wynikające z rozliczeń w systemie opustów"- czytamy na portalu "teraz-srodowisko.pl".
Na tą chwilę prosument ma dwa wyjścia:
⦁ zrezygnować z korzystnego dla niego systemu net metering i przejść na system net billing, dodatkowo złożyć wniosek o dofinansowanie do wymiany źródeł ciepła w ramach programu "Mój Prąd";
⦁ lub pozostać w starym systemie i pogodzić się z brakiem rządowego wsparcia
Taka metoda postępowania faworyzuje prosumentów rozliczających się w systemie net billing, gdyż mają więcej możliwości niż ci, którzy którzy zdecydowali się założyć panele fotowoltaiczne wtedy, kiedy obowiązywał system opustów. Brak zadowolenia u polskich użytkowników fotowoltaiki wiąże się ściśle z wykluczeniem ich z możliwości pozyskania publicznego wsparcia ze strony państwa. \
"Zgodnie z art. 27 ust. 2 ustawy z 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej, dodatek elektryczny nie przysługuje odbiorcy, który korzysta z energii elektrycznej z mikroinstalacji fotowoltaicznej"-czytamy na stronie "wiadomościrolniczepolska.pl".
Niekorzystne zmiany cen energii elektrycznej mają ogromny wpływ na stan portfeli prosumentów, którym założenie paneli w swoim gospodarstwie odbija się czkawką. Z jednej strony czują się dumni, że przyczyniają się do poprawy stanu środowiska a z drugiej ciężko im zrozumieć, jak można wykluczyć ich z przysługiwanych świadczeń osłonowych, z których jak dotąd korzystają wszyscy inni obywatele naszego kraju.
Bariery komunikacyjne nie do przebicia
Problemem w związku z inwestycją mikroinstalacji fotowoltaicznej (zwłaszcza dla osób starszych mieszkających w małych miejscowościach) są procedury składania wniosków. Te należy bowiem wypełniać drogą komunikacji cyfrowej od złożenia aż po zawarcie umowy. Z regulaminu programu "Mój Prąd" można się dowiedzieć, że wniosek może być odrzucony w sytuacji, jeśli adres e-mail zostanie błędnie wpisany lub jeśli nie zostanie odczytana wiadomość w terminie, który daje możliwość złożenia korekty wniosku. Problem istnieje również, kiedy prosument nie posiada skrzynki mailowej. W takiej sytuacji dopuszcza się możliwość procedowania przez pełnomocnika, który musi mieć założony profil zaufany lub podpis kwalifikowany. Niestety, obywatele wykluczeni z cyfryzacji ubolewają nad brakiem chętnych osób do pełnienia roli pełnomocnika. Ministerstwo Klimatu poinformowało jednak, że osoby wykluczone cyfrowo, ubiegające się o dofinansowanie z NFOŚiGW mogą złożyć wniosek poprzez pełnomocnika, którym może być osoba spokrewniona lub z kręgu znajomych wnioskodawcy. Ponadto, firmy zajmujące się sprzedażą i montażem paneli fotowoltaicznych często oferują bezpłatną pomoc przy złożeniu wniosku o przyznanie dotacji, co bywa idealnym rozwiązaniem dla osób wykluczonych cyfrowo.
Ministerstwo odpowiada na zarzuty prosumentów
"W odpowiedzi na pismo Rzecznika Praw Obywatelskich Ministerstwo Klimatu i Środowiska poinformowało, że wprowadzenie zmiany systemu rozliczeń prosumentów wynikało z prawodawstwa europejskiego, zobowiązującego państwa członkowskie do wspierania rozwiązań zgodnych z wymogami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz zmieniającą dyrektywę 2012/27/UE"- przekazuje portal "wrp.pl".
Według resortu klimatu, traktowanie systemu elektroenergetycznego jako "magazynu ilościowego energii" mogłoby stanowić ogromne zagrożenie dla bezpieczeństwa tego systemu oraz byłoby nieuzasadnione z punktu widzenia kosztów systemowych oraz potencjalnych korzyści klimatycznych i środowiskowych. Ministerstwo do spraw klimatu w kwestii skarg dodaje również, że:
1) prawna możliwość magazynowania w sieci energetycznej energii wyprodukowanej przez prosumentów, a następnie jej odbioru w rozliczeniu ilościowym (na co pozwala system net-metering), jest niebezpieczne dla stabilności systemu elektroenergetycznego, zwłaszcza w sytuacji kiedy ilość prosumentów zbliżała się do 1 mln. Z zasady wynika, że im więcej jest prosumentów w systemie rozliczeń net-metering (zwłaszcza w okresie zimowym) tym gorzej, bo może to prowadzić do tzw. blackoutu, gdy instalacja nie produkuje energii. Z tego powodu dofinansowanie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest kierowane jedynie dla rozliczających się w systemie net-billing.
2) funkcjonujące rozwiązanie w zakresie wypłat dodatku elektrycznego, wprowadzonego przepisami ustawy z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej (Dz.U. 2022 poz. 2127) jest adekwatne i sprawiedliwe. Dotyczy się to wykluczenia prosumentów ze świadczeń osłonowych. Celem świadczenia jest wsparcie gospodarstw domowych, którzy używają energii elektrycznej jako głównego źródło ogrzewania. Prosumenci mają zdecydowanie większą odporność na wzrost cen energii elektrycznej, tudzież w mniejszym stopniu dotykają ich podwyżki na rynku energetycznym.
"Gospodarstwa domowe wykorzystujące do ogrzewania energię elektryczną mogły do 1 lutego 2023 r. składać wnioski o dodatek elektryczny. Wysokość dodatku elektrycznego została zróżnicowana w zależności od rocznego zużycia energii elektrycznej uprawnionego gospodarstwa domowego. W przypadku, gdy zużycie w 2021 r. nie przekraczało 5 MWh, kwota dodatku wynosiła 1000 zł. Jeżeli zużycie energii elektrycznej w gospodarstwie domowym w 2021 r. przekroczyło 5 MWh, wówczas kwota dodatku wynosiła 1500 zł. Aby uzyskać dodatek elektryczny w podwyższonej kwocie, do wniosku należało dołączyć rozliczenie z przedsiębiorstwem energetycznym, potwierdzające zużycie energii elektrycznej w 2021 r. przekraczające 5 MWh. Kolejnym warunkiem koniecznym do otrzymania dodatku elektrycznego jest uzyskanie wpisu lub zgłoszenie źródła ogrzewania do centralnej ewidencji emisyjności budynków (CEEB). We wniosku trzeba było oświadczyć m.in., że gospodarstwo nie korzysta z dodatku węglowego, ani innych dodatków przewidzianych w ustawie o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła. Dodatek elektryczny nie był wypłacany gospodarstwom domowym, które posiadają mikroinstalację OZE, której produkcja jest rozliczana zgodnie z ustawą o OZE"- tłumaczy strona rządowa "gov.pl"
