Nowa stawka w KRUS. Obowiązuje od września, rolnicy muszą to wiedzieć

KRUS ubezpiecza polskich rolników

System rolniczych ubezpieczeń społecznych, choć często postrzegany jako niszowy, stanowi fundament bezpieczeństwa socjalnego dla ogromnej części polskiego społeczeństwa. Według najnowszych danych KRUS, na koniec pierwszego półrocza 2025 roku ubezpieczeniu społecznemu rolników podlegało 1,08 mln osób. W tej liczbie zawiera się 715 tys. rolników prowadzących gospodarstwa oraz 365 tys. domowników i pomocników, co pokazuje, że system obejmuje całe rodziny rolnicze. 

Mimo że obserwujemy powolny, lecz stały trend zmniejszania się liczby ubezpieczonych, co jest efektem zmian demograficznych i strukturalnych na wsi, wciąż jest to kluczowa grupa zawodowa. Podstawą systemu są kwartalne składki, których wysokość jest zróżnicowana. W trzecim kwartale 2025 roku podstawowa miesięczna składka emerytalno-rentowa wynosiła 169 zł, a składka na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie 78 zł. 

Jednak dla rolników prowadzących gospodarstwa o powierzchni powyżej 50 hektarów przeliczeniowych, składka podstawowa wzrasta o dodatkowe opłaty, sięgające nawet ponad 500 zł miesięcznie. Niestety, terminowe regulowanie tych zobowiązań bywa wyzwaniem. Chociaż KRUS nie udostępnia publicznie szczegółowych statystyk dotyczących zadłużenia z tytułu samych składek, szerszy obraz problemów finansowych wsi dają dane z Krajowego Rejestru Długów. 

Na koniec 2024 roku łączne zadłużenie ponad 3,5 tysiąca rolników-przedsiębiorców, a więc osób łączących pracę na roli z działalnością gospodarczą, przekraczało 243 mln zł. Rosnące koszty nawozów, paliwa, energii oraz nieprzewidywalność cen skupu sprawiają, że dla wielu gospodarstw utrzymanie płynności finansowej jest coraz trudniejsze.

KRUS właśnie podał informacje na temat stawek dotyczących wielu rolników. Tyle będą teraz wynosiły.

Aby KRUS ubezpieczał, należy spełnić warunki

Aby podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników, należy obligatoryjnie spełnić kilka warunków. Kluczowym jest prowadzenie działalności rolniczej w gospodarstwie o powierzchni powyżej 1 hektara przeliczeniowego i niepodleganie innemu ubezpieczeniu społecznemu, na przykład z tytułu umowy o pracę w pełnym wymiarze. 

System ten jest nie tylko obowiązkiem, ale i przywilejem, zapewniającym dostęp do świadczeń, które stanowią siatkę bezpieczeństwa. Mowa tu o prawie do emerytury rolniczej (której minimalna wysokość jest równa minimalnej emeryturze z ZUS), renty z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie, a także jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy rolniczej oraz zasiłków chorobowych i macierzyńskich.

Jednak utrzymanie tych praw jest nierozerwalnie związane z terminowym opłacaniem składek. Konsekwencje zwłoki nie kończą się na odsetkach. W przypadku uporczywego unikania płatności, KRUS ma prawo wszcząć postępowanie egzekucyjne, które może prowadzić do zajęcia rachunku bankowego, nadpłat podatków czy nawet ustanowienia hipoteki przymusowej na nieruchomości rolnej. 

Warto jednak wiedzieć, że rolnik w trudnej sytuacji finansowej nie jest bezradny. Może złożyć do KRUS wniosek o odroczenie terminu płatności lub rozłożenie zadłużenia na dogodne raty. Pozytywne rozpatrzenie wniosku pozwala na legalne uregulowanie długu i zatrzymanie naliczania karnych odsetek. W tym kontekście nowa stawka staje się jeszcze silniejszym argumentem za proaktywnym zarządzaniem swoimi zobowiązaniami i szukaniem porozumienia z Kasą, zanim dług wymknie się spod kontroli.

Z informacji KRUS wynika, że stawka uległa zmianie. Rolnicy powinni o tym wiedzieć.

Zobacz: Bon energetyczny 2025 odwołany. Polacy będą musieli poczekać na wsparcie

Stawka KRUS uległa zmianie, rolnicy muszą o tym wiedzieć

Decyzja o podniesieniu oprocentowania zaległości nie jest autonomiczną inicjatywą KRUS, lecz wynika bezpośrednio z otoczenia makroekonomicznego i obowiązującego prawa. Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Finansów, od 4 września 2025 roku nowa stawka odsetek za zwłokę wynosi 12,5 proc. w skali roku. Jest to spadek z poziomu 13 proc. obowiązującego wcześniej. 

Zmiana dotyczy wszystkich podmiotów zobowiązanych do płacenia składek, zarówno rolników, jak i ich domowników czy pomocników, którzy nie uregulowali należności w ustawowym terminie. Podstawą prawną do naliczania odsetek jest Ordynacja podatkowa, której przepisy stosuje się odpowiednio do składek na ubezpieczenia społeczne. 

Artykuł 56 tej ustawy precyzuje, że stawka odsetek to suma 200 proc. podstawowej stopy lombardowej Narodowego Banku Polskiego i 2 punktów procentowych. Utrzymywanie przez Radę Polityki Pieniężnej relatywnie wysokich stóp procentowych, co jest narzędziem w walce z inflacją, automatycznie przekłada się na wyższy koszt obsługi długu publicznoprawnego, w tym zaległości w KRUS. 

Dla rolnika z zadłużeniem w wysokości 5000 zł roczny koszt odsetek spada z 650 zł do 625 zł. Choć w skali miesiąca to niewielka różnica, przy większych i wieloletnich zaległościach kwoty te stają się odczuwalne, dodatkowo obciążając i tak już napięty budżet gospodarstwa. Dlatego nawet pozornie niewielkie zmiany oprocentowania mają istotne znaczenie dla płynności finansowej rolników.