Rolniku, nie przegap zmian w ekoschemacie. Za posadzenie tych roślin dopłacą nawet 930 zł/ha
Inicjatywa wprowadzona w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 stwarza rolnikom możliwość realizowania projektu, wedle którego można otrzymywać dodatkowe dopłaty w wysokości nawet 930 zł za hektar. W rozporządzeniu zawarto listę roślin, których zasadzenie przełoży się na szereg korzyści - zarówno finansowych, jak i środowiskowych. Jak zakwalifikować się do programu i jakie trzeba spełnić wymogi?
Stawki dla rolników w górę
Początki ekoschematu "Obszary z roślinami miododajnymi" w 2023 roku były optymistyczne, z płatnością ustaloną na poziomie 1240,76 zł za hektar. Niestety, już w roku 2024 rolnicy przeżyli pewne rozczarowanie. Początkowo zakładana stawka 1256,77 zł/ha, zgodnie z decyzją resortu, ostatecznie wyniosła zaledwie 898,66 zł na hektar. Ta obniżka, spowodowana między innymi niższym kursem euro oraz bardzo dużym zainteresowaniem rolników niektórymi ekoschematami, wywołała obawy o przyszłą rentowność działania.
Pomimo tych wahań, liczba rolników korzystających z tego wsparcia sukcesywnie rośnie. W 2023 roku z ekoschematu skorzystało około 5,1 tys. rolników, natomiast w 2024 roku było to już około 6,8 tys. gospodarstw. Dobra wiadomość dla tych, którzy planują założyć uprawy miododajne, nadeszła wraz z ogłoszeniem stawek na rok 2025.
Ściśle określone zasady - jak uniknąć utraty dopłat?
Stawka płatności za realizację ekoschematu Obszary z roślinami miododajnymi w 2025 roku ma wynieść 931,07 zł na hektar, co stanowi wzrost w porównaniu do 898,66 zł/ha z roku 2024. Chociaż nie jest to powrót do pierwotnie projektowanych poziomów, każda podwyżka jest krokiem w stronę zrekompensowania rolnikom konieczności wyłączenia gruntów z produkcji.
Resort rolnictwa szacował, że płatność powinna wynosić około 269,21 eur/ha, co w przeliczeniu na złotówki dawało niegdyś około 1100 zł za hektar, stąd aktualna kwota 931,07 zł/ha jest bliższa tym wstępnym założeniom. Rolnicy muszą jednak pamiętać, że rzeczywista wysokość stawek zawsze jest ustalana po przekazaniu zweryfikowanych danych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) i ogłoszeniu kursu wymiany przez Europejski Bank Centralny. Warto wiedzieć, jak nie stracić możliwości otrzymywania dopłat.
Ekoschemat Obszary z roślinami miododajnymi jest jednym z dobrowolnych, jednorocznych zobowiązań, które rolnik może podjąć, aby uzyskać dodatkowe wsparcie finansowe. Warunkiem koniecznym do spełnienia jest stworzenie na gruntach ornych mieszanki roślin miododajnych, która musi składać się z co najmniej dwóch różnych gatunków roślin.
Co więcej, kluczowy jest odpowiedni skład tej mieszanki, podzielony na dwa wykazy: Wykaz nr 1 obejmuje gatunki roślin miododajnych nieprodukcyjnych (typowo miododajnych), natomiast Wykaz nr 2 zawiera gatunki o charakterze produkcyjnym (rolnicze). Obowiązkowym elementem jest to, że mieszanka musi zawierać co najmniej jeden gatunek z Wykazu nr 1, a gatunki te, czyli rośliny nieprodukcyjne, muszą dominować w składzie mieszanki. Nie można zatem wysiać jedynie popularnej facelii błękitnej lub gorczycy, które należą do Wykazu nr 2.
Spełnienie warunku dominacji roślin z Wykazu nr 1 jest oceniane na podstawie danych wprowadzanych do aplikacji eWniosekPlus oraz podczas kontroli terenowych, przy czym rolnik nie musi posiadać dowodów zakupu kwalifikowanego materiału siewnego. Wymogi te mają zapewnić, że tworzone obszary będą rzeczywiście stanowić różnorodną bazę pokarmową dla owadów zapylających. Jakie gatunki należy wysiać, aby zakwalifikować się do dopłat?
Wykaz gatunków - co siać, by pomóc pszczołom i dostać dopłatę?
Ścisłe zasady dotyczące składu mieszanki mają na celu maksymalizację korzyści dla owadów zapylających i ochronę bioróżnorodności. Wykaz nr 1 (rośliny nieprodukcyjne) zawiera gatunki, które są niezwykle cenne dla pszczół, a jednocześnie nie są typowymi uprawami rolnymi. Natomiast Wykaz nr 2 (rośliny produkcyjne) to gatunki, które są również miododajne, ale mogą być też wykorzystywane w tradycyjnej produkcji.
Lista gatunków roślin miododajnych – rośliny typowo miododajne (Wykaz nr 1): Do tej grupy zalicza się aż 35 gatunków. Wśród nich znajdziemy takie rośliny jak bodziszki (Geranium spp.), chabry (Centaurea spp.), czarnuszki (Nigella spp.), cząber ogrodowy (Satureja hortensis L.) oraz ogórecznik lekarski (Borago officinalis L.). Ważne są także kolendra siewna (Coriandrum sativum L.), krwawnica pospolita (Lythrum salicaria L.), lebiodka pospolita (Origanum vulgare L.) i lubczyk ogrodowy (Levisticum officinale Koch). Wykaz jest obszerny i zawiera wiele mniej popularnych, ale równie cennych gatunków, na przykład mierznica czarna (Ballota nigra L.), serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca L.) czy różne odmiany szałwii (Salvia spp.).
Lista gatunków roślin miododajnych – rośliny rolnicze (Wykaz nr 2): Wykaz ten obejmuje popularne rośliny uprawne, które są powszechnie wykorzystywane w rolnictwie, ale jednocześnie stanowią dobry pożytek dla pszczół. Znajdziemy w nim facelię błękitną (Phacelia tanacaetifolia Benth.), gorczycę jasną (Sinapis alba L.), grykę zwyczajną (Fagopyrum esculentum Moench) oraz różne gatunki koniczyny (Trifolium spp.), z wyłączeniem koniczyny odstającej. Do tej grupy należą też lucerny (Medicago spp.), nostrzyk biały (Melilotus albus Med.) i słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus L.). Wybór tych gatunków pozwala rolnikom na bardziej elastyczne zarządzanie gruntem, jednak ich udział w mieszance nie może być dominujący.
Najważniejszy wymóg, którego należy bezwzględnie przestrzegać, to zakaz prowadzenia produkcji rolnej na obszarze zadeklarowanym w ramach ekoschematu do dnia 31 sierpnia. Oznacza to, że do tego terminu nie wolno kosić ani wypasać zwierząt, a także stosować nawozów i środków ochrony roślin (ś.o.r.). Jedynym wyjątkiem jest możliwość prowadzenia pasiek. Dopiero po 31 sierpnia rolnik może przystąpić do zbioru nasion z uprawy miododajnej. Warto również pamiętać, że gruntów zadeklarowanych do tego ekoschematu nie można zgłosić do realizacji normy GAEC 8 (norma dotycząca minimalnego udziału gruntów ornych przeznaczonych na obszary nieprodukcyjne).
